„Poezja pełna empatii”. Nagroda im. Szymborskiej wręczona

Najważniejsze polskie wyróżnienie poetyckie w 2025 roku odebrała Antonina Tosiek za tom „Żertwy”. Autorka jest nie tylko poetką.

Z końcem czerwca wszystko było już jasne. Spośród pięciorga nominowanych w XIII edycji Nagrody im. Wisławy Szymborskiej za książki poetyckie wydane w 2024 roku kapituła wyłoniła laureatkę. Wyjątkową statuetkę oraz czek otrzymała Antonina Tosiek za tom „Żertwy” (wyd. Biuro Literackie).

Nagroda im. Wisławy Szymborskiej za 2025 rok

Ogłoszenie werdyktu i wręczenie Antoninie Tosiek statuetki inspirowanej jedną z wyklejanek Wisławy Szymborskiej oraz czek na 100 tys. złotych nastąpiło podczas uroczystej gali, która odbyła się 30 czerwca 2025 roku w Teatrze „Bagatela” im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego w Krakowie. Pozostali nominowani – Urszula Honek, Stanisław Kalina Jaglarz, Ola Lewandowska i Joanna Żabnicka – otrzymali po 8 tys. złotych.

O zwycięskim tomie Tak mówiła Magdalena Rabizo-Birek, członkini Kapituły Nagrody im. Wisławy Szymborskiej:

„Tytułowe „żertwy” przywołują prastarą nazwę ofiary całopalnej składanej słowiańskim bóstwom i odnoszą się zarówno do tematyki, jak i do formy zbioru poetyckiego Antoniny Tosiek. Utwory Tosiek można nazwać „wierszami ofiarnymi/ofiarniczymi”, wyrażają bowiem ból, cierpienie, chorobę i śmierć, ale i próbują je poetycko zakląć, złagodzić, odegnać. Jest to poezja prawdziwie egzystencjalna, poezja okolic śmierci: dotkliwa, naturalistyczna, pełna empatii, miłości, poświęcenia, solidarności”. 

W minionych trzech latach nagrodę otrzymali: Małgorzata Lebda za tom Mer de Glace i Wojciech Charchalis za przekład wierszy zawartych w tomie Heteronimy. Utwory wybrane Fernanda Pessoi (2022), Tomasz Różycki za tom Ręka pszczelarza (2023), Magdalena Bielska za tom Poradnik dla niedawno zmarłych i Maciej Topolski za przekład Autobiografii czerwonego Anne Carson (2024).

Wypożycz książkę

Kim jest Antonina Tosiek?

Antonina Tosiek jest poetką, autorką tekstów krytycznych o literaturze i teatrze. W 2021 roku ukazał się jej debiut poetycki „Storytelling”. Jako naukowczyni bada XX-wieczną diarystykę ludową – jest doktorantką ostatniego roku Szkoły Doktorskiej o Języku i Literaturze UAM. Na CzasKultury.pl publikuje m.in. autorskie cykle esejów o konkursach pamiętnikarskich dla mieszkanek i mieszkańców wsi. Niebawem ukaże się jej książka „Przepraszam za brzydkie pismo” (premiera jeszcze w lipcu), poświęcona pamiętnikom wiejskich kobiet, będąca efektem jej badań.

Za tom „Żertwy” Tosiek otrzymała nie tylko Nagrodę im. Wisławy Szymborskiej, ale również Nagrodę Literacką m.st. Warszawy. A czym są żertwy? „Żertwa” to w mitologii słowiańskiej ofiara całopalna składana – ze zwierząt oraz ludzi – na cześć bóstwa przez żercę, czyli kapłana. Poetkę „od początku interesowała w żertwie podwójność i nieoczywistość ofiary”.

„Dlaczego dane doświadczenie uznajemy za ofiarne, kojarzymy raczej z poświęceniem (siebie) niż ze sprawczością. Myślę, że nie ma tu klarownego rozróżnienia na to, kto jest ofiarą (cielcem), a kto żercą […]”

–  tłumaczy Antonina Tosiek.

Konkurs o Nagrodę im. Wisławy Szymborskiej

Organizatorem konkursu jest Fundacja Wisławy Szymborskiej. Nagroda im. Wisławy Szymborskiej ma charakter międzynarodowy, przyznawana jest co roku za książkę poetycką wydaną w języku polskim w roku poprzedzającym, a co dwa lata – za książkę tłumaczoną z języka obcego. Kandydatów do Nagrody mogą zgłaszać wydawnictwa, instytucje kultury, media o charakterze literackim, członkowie kapituły oraz inne osoby.

Do tegorocznej XIII edycji konkursu zgłoszono 257 polskich tomów poezji wydanych w roku 2024. Wyboru osób nominowanych do XIII edycji Nagrody im. Wisławy Szymborskiej za najlepszą książkę poetycką wydaną w roku 2024 dokonała kapituła w składzie: Andrea Ceccherelli (Włochy), Đurđica Čilić (Chorwacja), Paweł Mackiewicz (Polska), Anna Marchewka (Polska), Magdalena Rabizo-Birek (Polska), Elżbieta Winiecka (Polska), Jurij Zawadski (Ukraina). Sekretarzynią Nagrody jest Joanna Bociąg.

___

Źródło: Nagrodaszymborskiej.pl/Wyborcza.pl/Czaskultury.pl