„Czytanie ma tylko dobre strony”. Byliśmy na konferencji NPRCz 2.0
Dzięki dofinansowaniu z Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa 2.0 modernizują się biblioteki, a czytelnictwo wśród Polaków w ostatnim czasie nie spada. Wnioski po konferencji „Czytanie ma tylko dobre strony” są budujące.
Kolejna edycja Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa 2.0 (NPRCz 2.0) za nami. Konferencja, która odbyła się w dniach 23-24 września br., podsumowała dotychczasowe działania, miała też za zadanie nakreślenie kierunku dalszych kroków. Były rozmowy, wykłady, panele dyskusyjne.
Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa 2.0 – co już wiemy?
Z programu NPRCz 2.0 skorzystało ponad 2,5 tysiąca beneficjentów w całym kraju, a wśród nich również Biblioteka Mokotów. Liczby robią wrażenie: ponad miliard złotych wsparcia i setki tysięcy nowych książek. Liczby to jednak nie wszystko. Najważniejsze są relacje, więzi i spotkania, które wydarzają się wokół książki. A za liczbami stoją bibliotekarki i bibliotekarze.
Podczas spotkań rozmawialiśmy o tym, że książka to nie tylko papier, ale też pretekst do rozmów, wymiany myśli, narzędzie budowania więzi. Dzięki bibliotekom książki wyszły do ludzi, a biblioteki stały się generatorami energii społecznej. Można powiedzieć, że są miejscami schronienia i bezpieczeństwa, pozostają otwarte i dostępne dla każdego. Natomiast w centrum tego świata stoi bibliotekarz, przewodnik, animator i partner. Jest naprawdę niezbędny – ogromne pieniądze wydane na nowości wydawnicze bez czułego opiekuna książek pozostaną martwe. Jego praca nie kończy się po ośmiu godzinach, bo bibliotekarz wciąż czyta, uczy się, rozwija.
Literatura niezbędna do życia?
„Dlaczego nie mogę żyć bez literatury?” – pytał Michał Nogaś, zastępca dyrektorki-redaktorki Programu Trzeciego Polskiego Radia, w wykładzie inspiracyjnym, wspominając swoje dzieciństwo spędzone w bibliotece i pierwsze spotkania z książkami Kapuścińskiego. Potwierdził, że literatura kształtuje nas od najmłodszych lat. Dlatego tak ważne jest, by czytanie było obecne w życiu dziecka od pierwszych chwil, jeszcze zanim pójdzie do szkoły. Bo w pierwszych trzech latach życia rozwija się 85 proc. mózgu.
Czytanie jest jak witamina, jest podstawą zdrowego rozwoju. Dlatego edukować trzeba nie tylko dzieci, ale i rodziców. W ten proces można na przykład włączać środowisko medyczne, które będzie zachęcać rodziców do czytania dzieciom. Dużą rolę mają tu spełnienia również biblioteki.
Po co komu biblioteka?
Biblioteki są dziś nie tylko wypożyczalniami książek. To miejsca spotkań, warsztatów, rozmów i wspólnego tworzenia. Ważne jest, by działania nie były robione dla ludzi, lecz z nimi – we współpracy, w kooperacji, oddolnie. Tego uczy program BLISKO (Biblioteka/ Lokalność/ Inicjatywy/ Społeczność/ Kooperacja/ Oddolność), który rozwija lokalne inicjatywy i wspiera społeczności w samodiagnozie: co już potrafimy, a czego jeszcze musimy się nauczyć.
Bez wątpienia czytelnictwo ma dziś ogromną konkurencję: nadmiar bodźców, hałas, brak skupienia. To dlatego młodzież często traci radość płynącą z czytania. Może więc trzeba zacząć czytać wspólnie, zamieniając lekturę w doświadczenie społeczne? Tak jak wspólne wyjście do kina czy teatru.
Dzięki programowi NPRCz 2.0 już się biblioteki zmieniły – są piękniejsze, nowocześniejsze, pełne nowości. Ale nie możemy zapominać, że najważniejsze są spotkania – z pisarzami, z czytelnikami, ze sobą nawzajem. Biblioteka to bowiem nie tylko budynek i regały – to wspólnota ludzi, którzy wierzą, że książka ma moc zmieniania świata.
„Żeby nigdy nie zabrakło nam książek do czytania” – podsumowała swój wykład „Książki do chodzenia” o czytaniu wszędzie dr Ludwika Włodek, adiunktka ze Studium Europy Wschodniej na Uniwersytecie Warszawskim.
Czym jest Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa 2.0?
NPRCz 2.0 to wieloletni, największy program Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, którego zadaniem jest promocja czytelnictwa w Polsce oraz modernizacja bibliotek. Dzięki niemu udało się zatrzymać niepokojący trend spadku czytelnictwa, które dziś utrzymuje się na poziomie 40 proc. O dofinansowanie z programu mogą ubiegać się biblioteki publiczne finansowane przez samorząd lokalny.
W realizację programu zaangażowani są:
Biblioteka Narodowa – dofinansowuje bibliotekom zakupy i zdalny dostęp do nowości wydawniczych. W ten sposób biblioteki zwiększają swoją atrakcyjność i oferują czytelnikom nowe książki w formie tradycyjnej, jak i zdalnej.
Instytut Książki – wzmacnia potencjał bibliotek publicznych przez inwestycje w ich infrastrukturę.
Ministerstwo Edukacji Narodowej – koordynuje działania służące kształtowaniu nawyku czytania u dzieci i młodzieży. Wsparcie otrzymują zarówno placówki wychowania przedszkolnego (przedszkola i oddziały przedszkolne w szkołach), szkoły podstawowe i ponadpodstawowe, jak i biblioteki pedagogiczne.
Narodowe Centrum Kultury – ogłasza nabory wniosków na realizację dwuletnich projektów, wzmacniających kulturotwórczą funkcję bibliotek. Dzięki dofinansowaniu mogą one: inicjować projekty kulturalne (warsztaty, spotkania autorskie, koncerty), nawiązywać współpracę z mieszkańcami, włączać nowe środowiska w działalność bibliotek oraz organizować szkolenia podnoszące kompetencje pracowników.
